Marokko 2024, deel 6, week 5, Atlasgebergte

Dinsdag, 12-11-2024 zonnig, onbewolkt, 23 graden, 4865 km Een reisdag met een afwijkend begin. We vertrekken vandaag allemaal tegelijk om naar een argan bedrijfje te gaan en daar ons ontbijt te nuttigen. Daarna een uitleg over de verwinning van de argan-olie. Iedereen staat om 8.45 uur klaar en in een uitgerekte sliert gaat het via de N1 richting het noord oosten. Een kleine 25 km verder parkeert iedereen hun huis op wielen. Op het dakterras staan tafels en stoelen klaar, waar we ons op nestelen. Ik mag met een lege maag op de foto met de jonge schoonheden...... Daarna gaat het gas los. De Marokkaanse tongen gaan los en het lijkt wel of er enkele kalkoenen zijn los gebroken. De Nederlandse vrouwen proberen het ook, maar zijn niet zo goed met hun lapje vlees. Er wordt gegeten, gedanst, polonaise en een enkeling probeert te zingen. Wat we allemaal precies hebben gehad weet ik niet, maar het was wel lekker. Daarna krijgen we uitleg over het argan proces, zoals het vroeger ging en niet nu. En dan het uiteindelijke doel....... de verkoop van producten........ maar ja Nederlanders hè, kijken, kijken, niet kopen. We geven een fooitje voor de losse tong en gaan verder.

De N1 gaat bij Chichaoua over in de N8 en blijft enigszins dezelfde lange saaie weg. Het geeft een kleine indruk als toen we in Utah inde USA rond reden op 2 Harley's. Een imponerende weg maar wel veelal hetzelfde. We stoppen voor een kop koffie bij een autootje langs de weg. Eddie en Anja staan er al en iets later komen Toon, Hennie, Michael en Marianne ook. Michael en ik maken van elkaar een foto reportage en dan na veel bla, bla, bla, zijn de kopjes leeg en gaat het verder naar Marrakesh. We doen nog wat boodschappen bij Marjane, voordat we de camping op rijden en dan is het einde van de reis bereikt. Als alles staat en is ingeplugd wil ik mijn bestanden gaan overzetten, maar als de stroom eruit springt, moet er een oplossing bedacht worden. Gelukkig hebben we onze omvormer, anders wordt ook het bier koud. We hebben geen briefing, maar ieder heeft wel een borrel uurtje. Degene die dicht bij elkaar staan, kruipen rond een tafeltje en de wijnflessen en bierblikken komen tevoorschijn, evenals de diverse hapjes. Als dan de zon onder is gegaan, gaat iedereen weer naar "huis". Terwijl we druk zijn, valt er met enige regelmaat de stroom uit. Hij komt wel weer terug, maar toch. Sil is gaan douchen en daarna ga ik mezelf ook ontdoen van zweet, zonnecrème en andere rotzooi. Het was bekend dat hier een hele fijne douche gelegenheid is, dus met een harde straal en een goed mixbare knop, duurt het altijd net iets langer. Als ik dan de hete waterstroom heb uit gezet en me wil gaan afdrogen, sta ik ineens in het donker. Ik doe de deur open en stap naar buiten. De maan geeft net genoeg ligt. Als er nu iemand aankomt en de stroom wordt weer ingeschakeld, krijgt deze een gratis optreden van een chippendale.....

Trouwens gisteren vergeten, maar we hebben een nieuwe oplichters truc ontdekt. Wat pubers zeggen dat ze een kapotte telefoon hebben en vragen of je een foto van hen kan maken en die dan kunt doorsturen. Zo hebben ze dan je gegevens en kunnen daar waarschijnlijk meer mee als wij.

Woensdag, 13-11-2024 zonnig, onbewolkt, 22 graden, 5070 km Iedereen is vandaag vroeg wakker, want we gaan de bergen in. De dag begint een beetje triest met een heiige uitzicht vanuit de cabine door de voorruit. We moeten Marrakesh uit en doen dit door eerst de stenige zandpad met 10 km per uur te nemen en daarna via de RP2118 en RP2008 de stads drukte proberen te vermijden. Dit gaat goed en we belanden uiteindelijk op de RN9, die ons de bergen invoert. De weg onderaan de berg veranderd in een Europese dubbelbaans weg (omhoog) en de hoogtemeter stijgt in rap tempo. Naarmate we stijgen, breekt ook de zon door de grauwe hemel en maakt dat we na een half uurtje een strak blauwe lucht hebben. De aardbeving in 2023 heeft ook hier huis gehouden en dit is nog goed te zien. Op sommige stukken is de bergwand verzakt en is de weg geblokkeerd. Terwijl de kranen en bulldozers om ons heen draaien, kruipen we via de bypass langs de rotsblokken. Ergens anders is er alleen een omleiding. Het gaat verder en verder en krijgen steeds weer mooiere uitzichten te zien. We komen aan op het hoogste punt van de pas. Tizi n'Tichkais eenbergpas door deHoge AtlasinMarokko. Hij maakt deel uit van de hoofdweg N9 tussen de stedenMarrakesh enOuarzazate. De weg bereikt via tal van bochten een hoogte van 2260 meter, daarmee komt men op de hoogste bergpas inNoord-Afrika. Op het hoogste punt bevinden zich enkele winkeltjes en een monument dat herinnert aan de aanleg door het Franse leger in de jaren 1920-1930. In en rond de wintermaanden kan de pas door sneeuwval veelal kortstondig gesloten zijn.

Het is onbeschrijflijk wat we te zien krijgen onderweg. We kijken onze ogen uit en vergapen ons aan de uitzichten en kleuren die hier te zien zijn. Zo kijken we over de bergtoppen honderden kilometers weg en dan is het weer onderin een vallei. Het is gewoon prachtig. Groen, geel, terra, kaki, bruin.... alle kleuren die de natuur maar heeft.

Ook hier is er veel vernield door de aardbeving in 2023 en is er niet veel meer over van deze kasbah. Ze willen het herbouwen, maar door gedoe met de overheid, ligt het voorlopig stil. DeKasbah van Télouet, ook wel Palais du Glaouigenoemd , is eenkasbah gebouwd tussen de18e en 20e eeuw. Gelegen in het kleineBerberdorp Télouet, in de landelijke gemeenteTélouet, in hetHoge Atlas gebergte, werd het met name bewoond en ontwikkeld door de architect Thami El Glaoui. Na zijn dood in 1956 werd de kasbah geplunderd en verlaten. Binnen getuigden de architectuur en de muren van de verfijning van de decoratie. We lopen wat rond en komen een man tegen die hier een camperplek heeft van de app park4night. We moeten met hem mee, zodat hij alles kan laten zien en meteen alle winkeltjes bekijken.

De wegen worden hier wel veel avontuurlijker en erg smal als we de RN9 verlaten hebben en op deze P1506 rijden. Passeren van voertuigen gaat stapvoets en er is niet overal bescherming tegen de afgrond. In een dorpje komen we een oude Ford Transit tegen die niet echt een goede chauffeur achter het stuur heeft zitten. Hij denkt dat wij opschuiven en wij denken van niet. Ik kan niet terug uit, want er staan al enkele voertuigen achter mij..... en hij kan niet rijden. Het terug uit zetten is een probleem en hij klemt hem er tussen. In de spiegel zie ik een 40 jarige Smurfen Ford onze mooie grijze Ducato kussen. Ik stuur bij en wring me van de ellende weg. Iets verderop constateer ik enkele blauwe strepen op de deksel van de toilet cassette. Kut Marokkaan..... ze zijn er dus wel. We vergeten deze manoeuvre en gaan door met genieten van onze route. Enkele km's verder stoppen we bij een schapen herder en geef hem mijn sandalen als kadootje. Hij snapt het volgens mij niet helemaal, maar neemt ze toch aan.

Met een hoofd gevuld met prachtige plaatjes, draaien we hier de plaats op. Het wordt krap, maar we krijgen allemaal een plekje. De stoelen worden voor de dag gehaald en iedereen komt bij elkaar zitten om de verhalen van de dag te vertellen. Natuurlijk een natje en een droogje erbij. De briefing is om 18.00 uur en daarna gaan de keuken prinsessen aan de bak, wat veel problemen geeft met de stroom voorziening. Complete keuken inrichtingen worden aangezet. Wat we al hebben gezien: stofzuigers, airfryers, cappuccino machines, hele grote koelkasten, ovens, magnetrons, enz. Als het donker is gaat hier en daar de tv aan en anderen werken de polarsteps bij, zoals ik. Sil ligt al met haar E-reader. Tot morgen

Donderdag, 14-11-2024 bewolkt, 19 graden Vandaag gaan we op excursie naar de Ksar van Aït Benhaddou, waar we eerst naar het huis gaan van onze gids, om te kijken hoe zij hier leven. In deze omgeving zijn veel films opgenomen waaronder Prince of Arabia, Gladiator en Games of Throne, zie foto met lijstje. De Ksar van een Arabische stad is puur een vestingwerk en heeft in het zuiden van Marokko verscheidene functies: wijkplaats, landhuis, vesting, gemeenschappelijke voorraadschuur, woning voor families en machtscentrum van de clan. Om een centraal gebouw van enkele verdiepingen hoog staan vier hoge hoektorens; in de regel wordt het bouwwerk omgeven door een machtige muur. Opvallend zijn de rijke versieringen op de gevels, gevormd door inkervingen of combinaties van leemstenen. De lemen bakstenen zijn uiterst kwetsbaar voor weersomstandigheden. De kern van de oudste Zuid-Marokkaanse kasbah complexen is meer dan 400jr oud. Buiten Zuid-Marokko komen alleen in Jemen dit soort complexen voor.

Nadat we de rondleiding hebben afgerond in een restaurantje, komen we weer terug op de camping. Sommigen verzetten de stoelen in de zon bij elkaar en anderen zitten bij zichzelf. Ik ben bezig om wat data over te zetten en Sil zit in haar E-reader. Wat later schuiven ook onze stoelen richting de warmte en trekken we lange broeken aan. Het is vandaag afgekoeld naar 18 graden en we zitten op 1347 meter hoogte. Een heel verschil met gisteren. Vanavond hebben we een gezamenlijk diner in het restaurant van de camping. Ook verzorgt met trommel muziek van de plaatselijke jongeren. Marja is vandaag jarig en wordt er door hen ook voor haar gezongen..... tenminste dat denken wij.... We hebben soep, tajine met kip en fruit als toetje. Tijdens het spelen van de muziek, komen er ook gewoon jongens bij die spontaan mee komen doen. In dit dorp is zoiets dus een happening.

Vrijdag, 15-11-2024 bewolkt, 20 graden, 5242 km

Het koelt 's nachts gelukkig goed af en we hebben dan ook erg goed geslapen. Ook hebben we vandaag voor het eerst geen last gehad van honden, een haan of de plaatselijke omroeper. Gisteren waren we in de Ksar van Aït Benhaddou, wat dus een bestaand dorp is, wat soms gebruikt wordt als filmset en vandaag gaan we enkele km's verderop naar de echte filmstudio's van Marokko. Je mag alleen naar binnen met een gids van hen en onze gids is in heel veel films figurant geweest. Hij laat menig foto van hem zien, maar ook zijn er uit het dorp wel eens 5000 mensen gebruikt als figurant die niet echt veel make-up nodig hadden, aangezien het 2000 jaar oude uiterlijk, wat ze moesten uitbeelden, voor hen iets is van de hedendaagse werkelijkheid. Atlas Studio’s is een filmstudio gelegen 5 kilometer ten westen van de stad Ouarzazate in Marokko. Het grootste deel van de accommodatie ligt in de nabijgelegen woestijn en bergen. Veel sets van de opnames van verschillende films blijven aanwezig en daarom organiseert de studio ook rondleidingen en is het een populaire toeristische bestemming geworden. Het bedrijf werd in 1983 opgericht door ondernemer Mohamed Belghmi. Sindsdien heeft het zich kunnen uitbreiden, dankzij betrouwbare klimaat- en weersomstandigheden, en omdat het gebied een natuur heeft die de natuurlijke omgeving van veel landen goed kan nabootsen. Enkele films die er zijn opgenomen: The Jewel of the Nile, The Living Daylights, Aladdin, The Mummy, Gladiator, Kingdom of Heaven, Asterix [e-38] Obelix: Mission Cleopatra,Babel,Game of Thrones,Atlantis, The Amazing Race 10, The Amazing Race Australia 6, The Grand Tour, Vikings, Prison Break, The Old Guard.

We hebben vandaag weer een prachtige rit door het Atlas gebergte van zo'n 190 km. Je hoeft geen ster te zijn in kaart lezen, want het is constant dezelfde RN9 die door de bergen kronkelt. Onze 2e stop zou in Ouarzazate zijn, maar die hebben we gemist doordat er een verkeerde afslag is genomen. De mannen vinden het ok, de vrouwen zien een gemiste shop-kans. Godzijdank. Moedertje natuur is de beste kunstenares van deze prachtige planeet. Telkens als we denken dat we niet meer onder de indruk kunnen raken, omdat we al best veel gezien hebben, stoten we onze neus. We zien voor ons vergelijkingen met Schotland, Ierland, Noorwegen, IJsland en Monument Valley in de USA. De kleuren en uitzicht varianten zijn weer adembenemend. Kunstwerken van steen, zand, klei en erosie, wat verbazend mooie vormen creëert op de schuine hellingen van de bergen. Bergketens zichtbaar van wel honderd km ver of in ieder geval zover als het oog reikt. We raken niet uitgekeken. Maar ook hier veel schade door de aardbeving aan huizen en verschoven aarde en rotsen op de wegen. Daarmee is moedertje natuur bezig met de opvoeding van de mens, maar die is erg hardleers. Onderweg stoppen we met enige regelmaat voor de prachtige uitzichten, de lunch of een kop koffie bij een autootje langs de kant van de weg. We doorkruisen vele dorpjes waar mensen de hele dag voor een gebouw zitten of de tijd zien door te komen in deze uitgestorven plekken. Wat een frustrerend leven moet dat zijn.

We bereiken het plaatsje Zagora, terwijl de scholen uitgaan. Overal lopen kinderen alle kanten op richting huis. Met kleine groepjes slenteren ze over de straten, niet echt rekening houdend met het verkeer. Ze lachen en zwaaien dan wel weer naar de voorbij rijdende toeristen. We komen aan bij de poort van de camping, waar al een rij staat met Nederlandse mobiele woonhuizen op zoek naar hun plekje voor de nacht. Wij krijgen samen met Eddie en Anja de plekken met een groot terras voor onze deur. Na gepositioneerd te zijn, een klein half uurtje voor ons zelf, voordat we een uitgebreide briefing krijgen van Herman en onze gids voor 2 dagen. We gaan namelijk de aankomende 2 dagen van de bewoonde wereld weg, de woestijn in. Dus 2 dagen geen stroom, stromend water, wifi, douche....... alleen maar zand en kamelen..... We gaan er vandaag dus nog even van genieten. Terwijl iedereen gaat koken, wil ik mijn keuken prinses niet teveel vermoeien en gaan wij uit eten. Ook gebruiken wij de tijd dat zij zitten te eten om te gaan douchen, want er is er maar 1 voor de mannen en 1 voor de vrouwen. 2 vliegen......

Zaterdag, 16-11-2024 bewolkt, 23 graden

Om 9.00 uur staan er 10 Mitsubishis klaar voor onze excursie voor de komende 2 dagen. We gaan de sahara in, maar voordat we daar aankomen, stoppen we eerst nog in Tamegroute, waar zo'n 300 gezinnen "onder de grond" zouden leven........ volgens onze gids. Dit betekent dus een wirwar van steegjes zonder verlichting, huisjes die door de tijd heen aan elkaar en op elkaar zijn gebouwd, zonder dat de buiten wereld naar binnen kan kijken. Echt goede foto's van de steegjes hebben we nu niet. Maar ook de Koran school voor aankomende imams en de plaatselijke bibliotheek krijgen een bezoek. De zagüía van Tamegroute, genaamd Nassiriyya, blijft een bedevaartsoord voor zieken en een in bedrijf zijnde Koranschool. Marokko, Tamegroute, Zaouia Naciria Een andere relevante ruimte is de bibliotheek, die bezocht kan worden, een verborgen schat in een land zo mooi als Tamegroute, met een grote erfgoedwaarde, omdat er binnen meer dan vierduizend oude manuscripten over de Arabische cultuur en de islam zijn ondergebracht, oude manuscripten van kalligrafie, astrologie, wiskunde, ze zijn, denk ik, allemaal de grote vergeten, of beter gezegd, onbekende, voor een groot deel van Marokko. Daarnaast is Tamegroute de ideale plek om ambachtslieden het aardewerk te zien bewerken zoals vroeger, waar de handen de belangrijkste maker zijn van elk stuk, zonder machines, werkelijk alles wordt met de hand gedaan, kunstwerken, met jarenlange ervaring en wijsheid tussen klei, silicaat en ovens. Hele families wonen in Tamegroute van het aardewerk van de Ksar El Hart n’Iaamine. Daarin zullen onze ogen wennen aan de schaarste aan licht, in tegenstelling tot dat buiten, en zullen we ook de temperatuur binnen waarderen, de kinderen die door de steegjes rennen en de vrouwen die bij de deur van hun huis zitten.

In Tagounite stoppen we voor de koffie, aangezien de reis verder gaat worden als we denken. Sommige mensen gaan spullen uitdelen, zoals tennisballen, pennen of snoep. Niet erg slim als je niet meteen vertrekt. Alle kinderen van het dorp komen op deze plek af en onze Marokkaanse begeleiders moeten ze dan weer verjagen. Als ze lopen, gaan ze hard, dus bang voor als ze gepakt worden.

We rijden , rijden en rijden, km na km gaat het door het zand, stenen ondergrond en achter ons een tunnel strook van dwarrelend stof. Aangezien het niet echt makkelijk is om achter elkaar te rijden zonder een goed gezichtsveld, verspreiden de off-road chauffeurs zich in de breedte. Als we links en rechts van ons kijken, zien we auto's in de aanval in een spannende Walt Disney film, achtervolgd door de stofwolken die ze opwerpen. Onze chauffeur Yousef spreekt alleen Arabisch, dus een goed gesprek zit er niet in. Het gaat naar links en rechts, de neus naar boven en over de heuvel duiken we weer de diepte in. Net de Dakar rally, maar dan achter de voorruit van een 4x4 vehikel en niet voor een tv scherm. We bereiken een kamp, waarvan wij denken dat het ons eindpunt is. Maar dat is niet zo. We krijgen hier onze lunch. Kipspiesjes aan een stokje met tomatensalade met ui en koriander. We zitten hier ongeveer 25 tot 30 km van de Algerijnse grens.Na de lunch nog een kans om te poepen of pissen en dan gaat het gas er weer op. Ik zit op de bijrijders plek en probeer Yousef uit te leggen dat ik wil rijden en wanneer dat mag...... Hij stopt, maakt zijn veiligheidsgordel los en wil uitstappen...... maar bedenkt zich en gebaart dat ik dit morgen mag doen. Als we in de rondte kijken, zijn we nog maar met 2 auto's..... toch niet weer verdwaald...... We gaan verder en we blijven aan de auto voor ons geplakt. Ze proberen kalm te lijken, maar blijven wel proberen om contact te maken via de telefoon..... helaas geen bereik. Zover als we kunnen kijken is er niets te zien.... en dan ineens weer enkele karige tentjes in the middle of nowhere..... In of bij die tentjes proberen mensen dan hun toeristische meuk te verkopen. We rijden al 2 uur zonder enig teken van bebouwing of levens omgeving. Waar blijven die mensen ??? en waar komen ze vandaan. Er staat geen enkele vorm van transport. We rijden ze voorbij, verder en verder...... We zien kuddes kamelen die met hun poten bij elkaar zijn gebonden, zodat ze niet weglopen. Of een geladen karavaan met begeleider die er langs loopt. Zelfs een brommertje waagt zich hier in deze dorre omgeving. Onze uitzichten veranderen wel enkele keren van rucola partijen die hier in het wild groeit. Sommige stoppen ook om dit te plukken. En dan is het weer een rotsige formatie, waar we voorzichtig omheen moeten. Dan weer een slipperig parcours vol gas om niet vast te geraken in het losse zand. En dan ineens is daar L'oasis Sacre D'oum Lâalag, een plekje met palmbomen en water. De oase is niet zo romantisch als bij de film Prince of Arabië. Er zijn verschillende personen aanwezig, maar als ik eens ga rondneuzen, is de slaap voorziening ingestort / vernietigd door een storm. Daar staan we dan en niemand te bekennen. Vervolgens komt er een groepje toeristen op MTB de heuvel afgefietst..... wel elektrisch dat wel. De volg wagen herkennen we wel die heeft een hele tijd bij ons in de buurt gereden met de fietsen achter in de pick-up...... stelletje bluffers..... We staan een uurtje te wachten als ook de rest van onze groep komt aangereden....... we zijn schijnbaar bij een waterput door gereden, waar de gids wat wou uitleggen...... wij hadden het gas er op en geen tijd voor die bull-shit.....

Bij de oase was niet ons eindpunt, maar moest er wat waterflessen gelost worden voor de aanwezige. Het gaat wederom verder en onze jongens krijgen er nu echt plezier in. In de verte zien we de oranje / gelen zandduinen opdoemen en het gas gaat verder in en het lijkt wel een wedstrijd te worden. Wij vinden dit wel prettig, maar bij aankomst in het Berberkamp bij Dessert Atmosphere denken andere mensen niet zoals wij. Om binnen in het kamp te komen, moet de gas plank naar beneden om het losse zand de baas te worden, geweldig gewoon. Sommige mensen worden ietwat angstig als hun auto de bocht schuin via de helling neemt..... wij vinden dit een avontuur....... de bult op je hoofd wordt vanzelf kleiner. Alles wordt uitgeladen en de chauffeurs krijgen een reprimande in het Arabisch. We zouden met 4 personen in 1 tent liggen, maar wij slapen alleen.We brengen onze spullen weg en gaan direct de duinen op, de rest volgt snel. Samen met Michael loop ik de duin weer af richting de volgende die veel hoger ligt en de volgende die veel hoger ligt en de volgende die veel hoger ligt. De ademhaling veranderd en ben blij dat ik op blote voeten ben en een T-shirt aan heb. Michael is bepakt met Arabische sjaal en schoenen en 10 jaar leeftijdsverschil, maar volgt me op de voet. Het gaat hoger en hoger en de uitzichten zijn alles zeker waard. Als we omkijken, komen er in de verte nog een 8 tal mensen onze kant op. Vanuit de hoogte juichen we ze toe en na een half uurtje zitten ook Hans, Claske, Bertus, Jan en dan weer een half uur later ook nog Ger en Kristien. Een zonsondergang gaat het niet worden, aangezien de bewolking veel te dik is, maar we blijven hier toch nog geruime tijd zitten te genieten van het uitzicht. Terug in het kamp rusten we uit met de hele groep onder een afdak, terwijl we kijken hoe ze de stroom storing proberen op te lossen van de verlichting. We gaan het restaurant in en eten we tajine met kip, erwten en olijven, aangevuld met brood en water. Het klinkt niet dat je zegt van mmmmmmm, maar het was best lekker. We mochten geen kampvuur aanmaken i.v.m. de wind, maar als ze dat zelf doen...... sluiten iedereen aan en begint er een gezellige avond te ontstaan met trommel muziek van de chauffeurs / personeel. Ze moeten nog wel oefenen op hun afwisseling van tekst. De extra kleding voor de koude nachten in de sahara is overbodig te noemen, want het is wel 14 graden en in de tenten een beetje benauwd. Sil ziet in het restaurant een of ander zwart insect lopen.... als die de tent maar niet inkomt..... De meeste snijden een waterfles door en vullen die met zand. Kun je daar 's nachts in pissen. Voor de rest moet je de tent uit. Het sanitair is beter als verwacht, maar ja..... toch niet echt...... je kunt douchen met emmertje aan een stang, die je dan om moet trekken en opnieuw vullen..... we slaan over.

Zondag, 17-11-2024 bewolkt, 22 graden

Het heeft vannacht geregend en gedonderd en toen ik vannacht buiten liep, was er hier en daar een lichtflits te zien. We staan om 7.15 weer paraat om de zonsopgang te zien die niet komt..... veel te veel bewolking. Maakt niet uit, komt nog wel. Na het ontbijt weer alles inladen en gaan we weer op pad. Het gaat weer op het gas, maar alleen als het nodig is. Ze hebben er dus iets van geleerd. Yousef dwaalt af op een stuk en moet weer terug, aangezien de droog staande water bekkens te steil zijn. Dan weer in de achtervolging. Nog een keer verdwalen is er niet bij. Onderweg weer op de vreemdste plekken mensen of kamelen. We slingeren weer een uurtje of 2,5 door het mulle zand om hier terecht te komen voor onze koffiestop net voordat we gestopt zijn om te verzamelen en foto's te knippen. Een nieuw hotel, wat er prachtig uitziet, met zwembad.

Aangezien er niet zo heel veel begaanbare wegen zijn, brengt dezelfde RN9 ons weer terug naar ons beginpunt, Camping Les Jardins de Zagora, wat stiekem toch nog ruim een uur rijden is. We strijken neer op ons thuisfront en nemen afscheid van onze chauffeurs. Er verschijnen mensen van de plaatselijke bevolking om handel te drijven. Wij kopen 2 stikkers bij een gehandicapte jongen, terwijl anderen hulpveren laten onderbouwen bij een garagehouder. Alles binnen een kort tijdsbestek en zeker geen Europese prijzen. Nadat iedereen weer op de wifi heeft gezeten, worden de stoelen weer bij elkaar geschoven voor een borreltje. Terwijl wij weg waren heeft er hier best veel geregend en de bewolking is nog steeds aanwezig. Hans, Claske, Luc, Kristien, Joop, Jannie en wijzelf natuurlijk, moeten wat dichter bij elkaar kruipen als de druppels weer vallen en we beschutting zoeken onder onze luifel. We kletsen behoorlijk wat tijd weg en tegen 19.00 uur moet iedereen toch echt gaan koken. Wij hebben na binnenkomst al een partij pannenkoeken weg gewerkt en hebben voor even genoeg. Dat wordt dus dan nog even wat lezen en media data verwerken. Het was in ieder een geslaagde excursie de laatste 2 dagen.

Maandag, 18-11-2024 zwaar bewolkt, 20 graden, 5455 km

De dag begint zwaar bewolkt en hier en daar een druppel. Afgelopen nacht heeft het regen orkest een concert van swingende druppels op het dak van onze stalen bolide gegeven. De hierdoor ontstane lagere temperatuur en eentonige ritme heeft er voor gezorgd dat we wel van een goede vertrouwde nachtrust hebben genoten. Vandaag weer een reisdag en nu naar Skoura. Op het schema staat dezelfde weg terug als eergisteren over de RN9 naar Ouarzazate. Hier is een Carrefour supermarkt met verkoop van alcohol, dus dat is een onvermijdelijke tussenstop. De route is oorspronkelijk ongeveer 200 km met enkele points of interests. Sommigen nemen een omweg met een verlenging van zo'n 100 km. Wij zijn makkelijk uitgevallen en doen het wat rustiger aan met de originele. Ook al is het dezelfde weg terug, vanuit een andere hoek bekeken, ziet de vallei van de Draa rivier er toch weer iets anders uit. Bij onze eerste poi zou de kasbah Maktob Tamnougalt moeten liggen, maar we zien die niet liggen en rijden we dus zo voorbij. Het plaatsje Agdz zou een hele mooie stop kunnen zijn met leuke terrasjes, maar als we er doorheen rijden, bulkt het van de Europese toeristen met campers, motoren, off-road auto's en nog meer drukte waar we even geen zin in hebben. We kiezen voor de Tizi'n-Tinififft pass, waar boven op een parkeer plaats een koffie auto staat. Erlangs een aanhanger met het opschrift "pak een bak" met een Nederlands 0900 nummer erop, "geleend van een neef.....", maar waarschijnlijk wordt deze nooit terug gebracht. De koffie bij deze mobiele koffiehuizen is erg lekker en er wordt dan ook veel gebruik van gemaakt door locals en toeristen.

Tizi'n-Tinififft is een opmerkelijke bergpas, gelegen in het hart van het Marokkaanse landschap. Deze schilderachtige route is niet zomaar een passage; het is een reis naar de fascinerende schoonheid van het Atlasgebergte. Terwijl je dit betoverende pad doorkruist, wordt je begroet door adembenemende uitzichten op ruige bergtoppen, weelderige valleien en de serene charme van de natuur die je omringt. Het gebied staat vooral bekend om zijn spectaculaire vergezichten die veranderen met het licht en biedt fotografen en natuurliefhebbers talloze mogelijkheden om onvergetelijke momenten vast te leggen.

De RN9 kruist bij Ouarzazate de RN10 die we vanaf daar gaan volgen. Doch eerst een belangrijke stop bij de Carrefour. Bij aankomst staat er een "parkeerwachter" die alle, veelal Europeanen, cliënten een plekje aanwijst dichtbij de ingang, zodat ze niet zo heel ver hoeven te sjouwen met de blikjes San Miguel en de rode en witte flessen wijn. Voor 5 Dirham past hij ook op je auto. Dan weer verder naar het grootste solarveld ter wereld. Onderweg snij ik een auto enigszins een beetje af, maar ja..... Als ik weer in mijn spiegel kijk zie een blauwe zwaailamp op diezelfde auto branden....... Shit, ik maak plaats en hij komt mij voorbij. Ik hoef niet te stoppen en hij rijd rustig verder met een nog steeds werkende zwaailamp...... normaalste zaak van de wereld in Marokko. Bij aankomst zetten we onze camper voor de slagboom en proberen binnen te komen. De bewaker zegt, met een glimlach op zijn gezicht, dat dat niet kan. Ik vraag of we er wel lopend mogen rond kijken en dat is geen probleem. Onze campers links parkeren in de vakken. Als we weer bij de slagboom komen, is er een grotere pet met meer strepen op de schouder bij komen te staan. Wat de bedoeling is....... we vertellen dat we wat willen rondkijken. Hij zegt dat dat niet kan, aangezien het allemaal "top secret" is. Als ik naar de politie auto wijs en hem vraag of hij ons daarmee een tour kan geven, kijkt hij me aan alsof hij niet kan geloven dat ik hem dit echt vraag. Nadat de verwarde blik in zijn gezicht is verdwenen, kan hij een glimlach niet tegenhouden en went zich van mij af. Tijd om te gaan.

Ouarzazate Solar Power Station (OSPS), ook wel Noor Power Station genoemd (Arabisch voor licht) is een zonne-energiecomplex en aanvullend dieselbrandstofsysteem gelegen in de regio Drâa-Tafilalet in Marokko, 10 kilometer (6,2 mijl) van de stad Ouarzazate. Met 510 MW is het 's werelds grootste centrale voor geconcentreerde zonne-energie (CSP). Met een extra fotovoltaïsch systeem van 72 MW was het hele project gepland om 582 MW te produceren. De geschatte kosten van het totale project bedragen ongeveer $ 9 miljard. Het aanvullende dieselbrandstofsysteem wordt gebruikt om de minimale temperatuur van de warmteoverdrachtsvloeistof op peil te houden in tijden dat de zon niet schijnt (ook 's nachts), om het opstarten te starten en de turbine te synchroniseren met het elektriciteitsnet, en andere hulpfuncties. De fabriek werd in vier fasen voltooid en beslaat een oppervlakte van meer dan 3.000 hectare (12 vierkante mijl). Het kan zonne-energie opslaan in de vorm van verwarmd gesmolten zout, waardoor er 's nachts elektriciteit kan worden geproduceerd.

Enkele km's verder ligt Barrage El Mansour Ehdabbi. Een stuwmeer met veel plaats om een pauze in te lassen. Bij aankomst zijn er meerdere met dit idee, locals en toeristen. Er staat ook een toren met plat dak, die Joop en ik willen beklimmen. De bewaker van het meer laat ons voor 5 Dirham parkeren en de toegang tot de toren is vrij. Als we de thee en een koekje hebben genuttigd, gaan we op pad. Onze guard zit voor de deur. Bij het binnen treden zien we alleen maar een vierkante ruimte. Bij navraag hoe boven te geraken, wijst hij naar een hoek waar een luchtkoker zit met spijlen in de muur gemetseld. Het is passen en meten om er in te geraken en je knie kan niet echt veel buigen tijdens het omhoog klimmen. We komen boven, maar ook daar is het even opletten, want het is niet meer als een muurtje en daarachter val je weer meteen naar beneden. We klauteren het dak op, maar hebben dan wel een mooi uitzicht. Na de nodige foto's en film te hebben geschoten, gaat het terug de claustrofobisch ruimte in. We komen weer veilig aan bij onze reisgenoten. El Mansour Eddahbi werd in 1971 stroomafwaarts van de Oued Draa gebouwd. Het doel van de dam is om woestijnvorming tegen te gaan en daarmee de levensstandaard van de omringende bevolking te verbeteren. De watervolumes worden vervolgens achter de dam gehouden en de distributie wordt geregeld op basis van de behoeften (vooral voor irrigatie van de gewassen).

Het laatste stukje is maar een dertig kilometer en die zijn zo onder de wielen verdwenen. De omgeving is erg armoedig, maar de camping is één van de betere. Om 18.00 uur een natte briefing en die loopt best wel uit. Natte briefing betekent deze keer niet alleen dat we een alcoholische invulling aan de briefing geven, maar ook dat de zware bewolking water naar beneden laten vallen. We staan onder een open afdak. Het dak is van palmbladeren gemaakt en laat hier en daar ook wat door sijpelen. Een late briefing betekent ook dat er nog laat gekookt moet worden. Maar dit lukt mijn keukenprinses wel en een uurtje later zitten we gevuld aan de tafel uit te buiken. Het is donker, nat en alle deuren zijn dicht........... welterusten.