Polen

Donderdag, 4-7-2013. We kunnen buiten ontbijten en hangen onze tafeltje aan de zijkant van de bus. We gaan vandaag weer terug naar Polen. Bij Krakau is een zoutmijn te bezoeken en daar willen we naar toe. De Wieliczka-zoutmijn ligt in het plaatsje Wieliczka nabij Krakow. De mijn is een van de oudste zoutmijnen ter wereld. Het winnen van zout op deze plek werd voor het eerst vermeld in 1044. De gangen van de mijn zijn in totaal 300 kilometer lang en bereiken een diepte van 327 meter. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de zoutmijn gebruikt door de Duitse bezetters als opslagplaats. In 1992 is de productie van zout er stopgezet, na een grote overstroming. De zoutmijn kwam voor op de allereerste Werelderfgoedlijst ooit (opgesteld gedurende de 2e sessie van de Commissie voor het Werelderfgoed en daterend uit 1978). Tussen 1989 en 1998 stond het ook op de lijst van bedreigd erfgoed omdat de zoutsculpturen werden aangetast door vocht. Een groot conservatieprogramma heeft dit tij weten te keren. De inschrijving werd in 2013 uitgebreid met de toevoeging van de Bochnia-zoutmijn. Omdat de lucht in de mijn vrij is van vervuiling en rijk is aan micronutriënten, heeft men een kuuroord gebouwd op 135 meter diepte. De mijn is ook bijzonder vanwege zijn lange toeristische traditie. Al aan het einde van de 15e eeuw kwam de elite dit ondergrondse wonder aanschouwen. Beroemde bezoekers uit het verleden zijn onder andere Nicolaus Copernicus, Johann Wolfgang von Goethe, Alexander von Humboldt, Dmitri Mendeleev, Robert Baden-Powell en Karol Wojtyła (de latere Paus Johannes Paulus II). Bezoekers worden heden ten dage rondgeleid over een 3.5 km lange route langs standbeelden van historische en mythische figuren, allemaal uitgehouwen in het rotsachtige zout. Verder zijn er een ondergronds meer, een kapel en worden er oude werktuigen getoond ter illustratie van de historie van de zoutwinning. Elk jaar bezoeken zo'n 800.000 toeristen de mijn. Voor Poolse begrippen is de entree aan de dure kant, maar het is zeker de moeite waard om naar binnen te gaan. Religie was hier erg belangrijk. Dit zie je terug in het feit dat er diverse kapellen zijn gemaakt en ze zijn gigantisch. Er worden hier zelfs nog steeds bruiloften gehouden in de mijn. Na 3 uur de trappen op en af te hebben gelopen, zijn we er doorheen. Als we weer buiten staan, is de temperatuur behoorlijk opgelopen. Het is zelfs zo warm dat we toe zijn aan een ijsje. Op een terras, onder het genot van een koud ijsje naar mensen kijken………….. heerlijk. We hebben nog meer op het programma voor Krakau en dus zoeken we een camping in de buurt. Camping Smok, nummer 46 is ongeveer 25 km naar het westen. We hebben daar een mooi plaatsje bij het sanitair gebouw. We zetten tafels en stoelen buiten voor het avond eten. Ik ga beginnen met koken en Danny zorgt voor het drinken. Als we zitten uit te buiken, gaat Sil alvast douchen. We ruimen de rotzooi op en kunnen bijna de hele avond buiten blijven zitten. Helaas zorgen de muggen dat we weer het busje in vluchten., voordat we weer lek gestoken worden. Een leuke dag. 3046 km.

Vrijdag, 5-7-2013. We gaan vandaag op de fiets naar Krakau. Het is al vroeg warm en na het ontbijt, monteer ik de mijn Garmin op het stuur. We springen op onze stalen rossen en trappen maar. Vanuit de camping gaan we richting het centrum. Als we rivier de Wisla oversteken, gaan we aan de andere kant het fietspad op wat parallel aan de rivier loopt. Na enkele kilometers ontspannen gefietst te hebben, komen we langs “Widokowy Hoghflyer”. Dit is een Kabelballon met uitkijkplatform, gelegen aan de rand van de rivier Wisła / Vistula. De ballon stijgt tot een hoogte van ongeveer 200 meter, en het panoramische uitzicht is ongeëvenaard in de stad. Vanuit dit gezichtspunt heb je een prachtig uitzicht op het Wawel-kasteel, over de daken van de oude stad naar Nowa Huta in één richting en Wolski Bos in de andere. Natuurlijk gaan we hiermee naar boven en er is niets teveel gezegd. Je hebt een prachtig uitzicht. Terug op de grond gaan we naar de fabriek van Schindler. Daar waar de film “Schindlers List” van is gemaakt. Oskar Schindler, was een Sudeten-Duitse industrieel die bekend werd door zijn hulp aan Joden tijdens de Holocaust. Oskar Schindler was de zoon van Hans Schindler en Franziska Luser, een rooms-katholiek Duits echtpaar in de Duitse streek Schönhengstgau in Moravië binnen het Oostenrijk-Hongaarse keizerrijk. Na zijn studie ging hij werken als verkoopmanager voor het elektronisch bedrijf Moravian Electrotechnic. In 1935 sloot hij zich in Tsjecho-Slowakije aan bij de Duitsgezinde Sudetendeutsche Partei van Konrad Henlein. In 1938 begon hij te werken als agent voor de Duitse Abwehr. Hij verzamelde militaire informatie die het Duitse leger kon helpen bij een eventuele invasie van Tsjechië. Vanwege deze spionage-activiteiten werd hij gearresteerd door de Tsjechische politie en zat hij korte tijd gevangen. Ook voorafgaand aan de Duitse invasie van Polen speelde Schindler een rol. Hij was onder meer betrokken bij de smokkel van wapens voor geheime Duitse operaties nabij Bohumín. In 1939 werd hij lid van de nazipartij. In datzelfde jaar, na de verovering van Polen, liet hij zijn vrouw (Emilie Schindler) in Zwittau achter en verhuisde naar Krakau in het Generaal-Gouvernement voor de bezette Poolse gebieden. Hij kocht er voor een gunstige prijs een onteigende Joodse emailfabriek en noemde deze Deutsche Emailwarenfabrik, kortweg DEF, of Emalia voor de Joden, en bemande deze met goedkope Joodse arbeidskrachten. In maart 1941 werd Schindler gearresteerd op verdenking van zwarte markthandel, maar werd door zijn grote invloed op SS-officieren weer vrijgelaten. Op 3 juni 1942 daagden vele werknemers van zijn emailleerfabriek niet op. Ze zouden getransporteerd worden naar werkkampen. Dit betekende het begin van de Jodenevacuatie. Meer dan 7.000 mensen verlieten aldus het getto onder het bevel van SS-Hauptsturmführer Amon Göth. In overleg met Amon Göth kon Schindler bereiken dat de resterende inwoners van Krakau in het bedrijf van Schindler konden blijven werken. Schindlers DEF-kamp beschermde de Joden en vermeed dat ze geslagen en vermoord werden. Na enige tijd kreeg hij de opdracht om zijn emailleerfabriek te sluiten. Hij wilde zijn fabriek verhuizen naar het door Duitsland ingelijfde Brünnlitz in de Rijksgouw Sudetenland (tegenwoordig Brněnec in Tsjechië) en zijn werknemers meenemen. Er zijn best veel bezoekers, maar je hebt ruimte genoeg om op je gemak alles te bekijken. Na een uurtje of anderhalf staan we weer buiten en gaan verder naar het hart van de stad. We willen op een terras wat eten en drinken, maar helaas wordt ons plan tegen gewerkt door moedertje natuur. Het begint te onweren en te plenzen. We gaan dus binnen zitten. Onder in de kelder hebben we nog een plaatsje gevonden, aangezien heel veel mensen naar binnen vluchten. We bestellen vanaf de kaart, maar weten niet precies wat. Als dan het eten geserveerd wordt, zit er aan het vlees zo veel vet, dat Danny het laat staan. Zo veel vet is hier vrij normaal, ze eten alles op. Als het weer droog is lopen we verder over het plein. De Grote Markt (Pools: Rynek Główny) is het centrale plein van Krakau. Het plein dateert van de 13e eeuw. Met een oppervlakte van circa 40.000 m² is het vierkante plein één van de grootste middeleeuwse pleinen in Europa. Het plein is omgeven door paleizen, kerken en historische burgerwoningen (kamienice). Centraal op het plein bevindt zich de lakenhal, de Sukiennice die het plein in twee delen breekt. Op het ene deel wordt het plein gedomineerd door de Raadhuistoren, aan de andere zijde van de lakenhal bevinden zich op het plein het 11e-eeuwse St. Wojciechkerkje en het standbeeld van de dichter Adam Mickiewicz. In een hoek van het plein bevindt zich de gotische Kerk van de Hemelvaart van de Heilige Maagd Maria. De hoofdfunctie van het plein waren de handelsactiviteiten. Het plein werd na de invallen van de Mongolen in 1241 en de vernietiging van de stad in 1257 heraangelegd en dankzij het Maagdenburgs recht dat de stad had verworven van de prins van Krakau, Bolesław V van Polen kon de handelsfunctie uitgebreid worden. Koning Casimir III was de opdrachtgever van de oorspronkelijke gotische lakenhal (die in 1555 werd herbouwd in renaissancestijl) en een raadhuis dat op het plein was gelegen en waarvan enkel de toren nog overblijft. Doorheen de eeuwen was het plein getuige van vele historische gebeurtenissen. Het plein was immers een onderdeel van de Koninklijke Route. Maar ook de start van de opstand geleid door Tadeusz Kościuszko vond hier op 24 maart 1794 plaats na zijn toespraak. Tijdens de bezetting van Polen door nazi-Duitsland werd het plein hernoemd tot Adolf Hitlerplein. In 1978 werd het plein als onderdeel van het historisch centrum van Krakau door de UNESCO Commissie voor het Werelderfgoed als werelderfgoed erkend. Vanuit de raadhuistoren wordt er elk uur een deuntje gespeeld op een trompet. Het valt ons op dat er erg veel politie op de been is. Vervolgens komt er een stoet auto’s aan rijden onder begeleiding van politie motoren. Blijkbaar zijn dit “belangrijke” mensen uit Brussel. Ze komen deze belangrijke persoon ophalen bij een restaurant. En daar gaat nou ons belasting geld naar toe. Iedereen moet dit natuurlijk zien, behalve wij. We rijden weer verder naar ons volgende punt: de Wawel Kathedraal. De Wawelkathedraal (Pools: Katedra Wawelska) of Stanislaus-en-Wenceslauskathedraal (Bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława) is de aan de heiligen Stanislaus en Wencelaus gewijde bisschopskerk van het aartsbisdom Krakau. De kathedraal staat op de Wawelheuvel en is een van de belangrijkste kerken van Polen. Op de plaats van de huidige kathedraal stonden eerder twee voorgangers: de Sint-Wenceslauskathedraal uit 1020 (verwoest in 1038 door de Boheemse hertog Břetislav I) en de in 1142 ingewijde drieschepige romaanse kathedraal met het graf van de heilige bisschop Stanislaus. Deze werd in 1305 door brand verwoest. Alleen de Sint-Leonarduscrypte en het onderste deel van de zuidelijke toren bleven tot de dag van vandaag bewaard. Enige jaren later startte bisschop Nanker de bouw van een gotische kathedraal. De inwijding van de nieuwe kerk vond plaats op 28 maart 1364. Omdat Krakau tot 1609 de hoofdstad van Polen was en op de Wawelheuvel de koninklijke residentie stond, diende de kathedraal eveneens als hof- en grafkerk van Poolse vorsten. In de tweede helft van de 14e eeuw werd de Sigismund-klokkentoren als deel van de vesting gebouwd. Na de middeleeuwen werden aan de kathedraal meerdere kapellen toegevoegd. Op de zuidelijke zijde van de kathedraal bouwde Bartholomeo Berrecci uit Florence in opdracht van koning Sigismund de beroemde Sigismund-kapel (1517-1533). In deze kunsthistorisch belangwekkende kapel bevinden zich de graven van koning Sigismund I, zijn kinderen, koning Sigismund II en zijn vrouw Anna. In de 17e eeuw werd in de viering van de kathedraal het mausoleum van de heilige Stanislaus opgericht. Delen van de bouw en het interieur werden in de 18e eeuw gebarokkiseerd. Voor het huidige aanzien van de kathedraal speelde een renovatie in de jaren 1895-1910 een grote rol. Naast de renovatie werden een aantal barokke elementen van de kerk verwijderd. Eveneens werden nieuwe werken toegevoegd zoals de koninklijke en bisschoppelijke sarcofagen, schilderijen, hekwerk en glas-in-loodvensters. Deze combinatie van religie en royalty is erg goed bewaard gebleven en de gebouwen zien er heel goed uit. We fietsen weer een mooie route terug naar de camping. Zo is de dag toch weer gevuld. Na het eten doen spelen we nog een spelletje en duiken vervolgens ons mandje in.

Zaterdag, 6-7-2013. Het wordt vandaag een indrukwekkende dag. We gaan een bezoek brengen aan Auswitch in Birkenau. Na het ontbijt rijden we de 57 km naar de ingang van het vernietigingskamp. Auschwitz was een verzameling van concentratie- en vernietigingskampen die tijdens de Tweede Wereldoorlog door nazi-Duitsland nabij de Poolse stad Auschwitz (Pools: Oświęcim) werden opgezet. Het was het grootste van alle Duitse concentratiekampen en bestond uit AuschwitzI (Stammlager of basiskamp), AuschwitzII-Birkenau (Vernichtungslager of vernietigingskamp), AuschwitzIII-Monowitz (een werkkamp) en een aantal subkampen. Naar Auschwitz werden ongeveer 1,3 miljoen mensen gedeporteerd. Hiervan zijn er ongeveer 1,1 miljoen om het leven gekomen, waarvan het grootste deel werd vergast. De naam Auschwitz is symbolisch geworden voor de vernietigings- en concentratiekampen van de nazi's die op vele plaatsen in Europa verschenen voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog. Miljoenen mensen, merendeels Joden maar ook personen die tot andere etnische minderheden behoorden, evenals politieke gevangenen, zijn in dergelijke kampen om het leven gekomen. We lopen rond de barakken en komen ook bij het voormalige oven gebied. Het eigenlijke gebouw staat er niet meer, maar het geeft toch een raar gevoel. Op het spoor traject staat ook de wagon nog, waarmee de laatste gevangen zijn aangekomen. Er zijn overal steentjes ter nagedachtenis op gelegd. Nadat we hier al van onder de indruk zijn geworden, gaan we met een pendelbus naar het werkkamp (Stammlager). Als we bij de ingang staan, kunnen we ook mensen via de uitgang het terrein verlaten. Je kunt de indruk van de gezichten lezen en er zitten zelfs ook huilende mensen bij. We gaan onder begeleiding van een gids naar binnen. Hier nog niks gezien en toch al een vreemd gevoel………………. Auschwitz I, ook wel het Stammlager genoemd, was een van de drie grote kampen van Auschwitz en tevens het eerste. Het werd in 1940 officieel als gevangenenkamp opgeleverd, en deed later dienst als het administratieve centrum van het gehele complex. In dit kamp werden ongeveer 70000 mensen omgebracht, voornamelijk Poolse intellectuelen en Russische krijgsgevangenen. Auschwitz I werd – in tegenstelling tot wat eerder was gepland – niet als doorvoerkamp ingericht, maar als concentratie- en werkkamp. Op 5 mei 1940 werd Rudolf Höss aangesteld als kampcommandant. Het eerste gevangenentransport met dertig Duitse criminelen arriveerde op 20 mei 1940. Zij moesten samen met driehonderd Joden uit de stad het kamp opknappen. Vijftien SS'ers werden meegestuurd als bewakers. De dertig criminelen kregen later extra privileges door hun functie als kampoudsten of kapo's. Vrijwel de gehele oorlog lang waren de kapo's Duitse beroepscriminelen, die opvielen door hun wreedheid. De oude, deels ommuurde Poolse legerkazerne werd in gebruik genomen als concentratie- en werkkamp. Aanvankelijk werden achttien gebouwen als barakken gebruikt, waaronder een kampziekenhuis en een kampgevangenis. Dit is later bekend geworden als "Block 11". Er werden wachttorens gebouwd en er werd prikkeldraad geplaatst. Buiten het kamp lagen twee gebouwen voor de kampstaf en een crematorium dat in een van de buitenwereld afgeschermde oude munitiebunker was ingericht. Op 14 juni 1940, toen het kamp was opgeknapt, kwam het eerste officiële gevangenentransport met ongeveer 720 Poolse politieke gevangenen uit Tarnów aan in Auschwitz. Onder deze gevangenen bevond zich Wiesław Kielar, die vijf jaar Auschwitz zou overleven. Het aantal gevangenen zou op 15 augustus door een transport politieke gevangenen uit Warschau oplopen tot 3200. Ook in de maanden daarna kwamen nog enkele transporten aan. Op 31 december 1940 bedroeg het aantal gevangenen 7829. De eerste executies in het kamp volgden. Op 22 november 1940 werden veertig politieke gevangenen neergeschoten als represailles voor een aanslag op een SS-officier in een nabijgelegen stad. In het eerste jaar werd het kamp gestaag uitgebreid. Vrijwel alle gevangenen waren zes dagen per week, elf uur per dag in de weer met de bouw van het kamp. Binnen een straal van vijf kilometer werden alle bewoners verdreven. De bouwmaterialen uit de verlaten woningen werden gebruikt voor bouw van barakken in het kamp. Ik kan hier heel veel over vertellen, maar dit gaat ieders fantasie te boven. Je moet dit zelf zien, wil je begrijpen wat ik bedoel. Iedereen is stil en onder de indruk als hij of zij naar buiten loopt………… We zoeken een camping en zijn de lust een beetje verloren voor vandaag. Camping 215. We maken nog wel een hamburger die je nergens kunt kopen. Zo groot en zo lekker…………. 3141 km.

Zondag, 7-7-2013. Vandaag is het een echte ouderwetse zondag. Een stralende zon, veel mensen op de been die iets leuks aan het doen zijn en tevreden gezichten. We rijden langs de grens met Tsjechië door de mooie omgeving en komen terecht bij een prachtig kasteel in Pelcznica. Je kunt het al van ver zien en staat op een berg. Slot Fürstenstein (Duits: Schloss Fürstenstein, Pools: Zamek Książ, Silezisch: Schlessla Ferschtensteen), ook wel de Burg Fürstenstein genoemd, is het grootste kasteel van Silezië. Het is gelegen in het noorden van de stad Wałbrzych in het Poolse woiwodschap Neder-Silezië. In de 13e eeuw liet hertog Bolko I van Schweidnitz een burcht bouwen, vermoedelijk omdat de reeds bestaande Burg Vriburg in het nabijgelegen Freiburg niet meer aan de toenmalige eisen voldeed. Na de dood van Bolko II van Schweidnitz erfde koning Wenceslaus van Bohemen het kasteel. Bolko's weduwe Agnes van Habsburg had echter het vruchtgebruik tot aan haar dood in 1392. Hierna kwam het erfvorstendom Schweidnitz-Jauer onder de Boheemse kroon. Hierna veranderde het slot nog vaak van eigenaar. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het slot geplunderd door Sovjettroepen. Het grootste deel werd later gereconstrueerd. Het bezoekers aantal is groot, wat waarschijnlijk mede te danken is aan het mooie weer. We lopen door het park, wat bij het kasteel hoort en komen zo aan de overkant terecht, vanwaar je mooie foto’s van het geheel kunt maken. We gaan weer verder naar het westen via de 5, die bij Bolków overgaat in de 3. Ook hier is de natuur op z’n best als we langs het Krajobrazowy Doliny Bobru Park rijden. Voordat we een camping op gaan zoeken, doen we inkopen en gaan dan door naar Zloty Potok Resort. Een camping aan een meer, waar vooral de regio toerist vandaan komt om te zwemmen en een dagje weg. Het betreft het meer van Zlotnickie en het betreft een stuwmeer. Het werd opgericht als gevolg van afdammen van de rivier in 1924. Tankinhoud is 12,4 miljoen kubieke meter , en het gebied - 120 ha . De belangrijkste taak van het reservoir is het behoud en de productie van elektriciteit . Door het meer zijn er verschillende campings, zwemmen gelegenheden, het verhuur van diverse water speeltjes en zijn er resorts gebouwd. Het is een hele toer om er te komen, aangezien de weg behoorlijk smal is en er veel mensen op en neer rijden. We staan op een trapsgewijs plateau en kunnen zo over het meer uit kijken. Er zijn veel groepjes jongeren. Aan het eind van de middag gaan de meeste weer weg en gaan wij eten in het restaurant. Danny en ik gaan samen nog een avondje aan de pintjes, terwijl Sil vroeg het mandje in duikt om te lezen. 3493 km.